Mazelenvirus in opmars in Europa

Mazelen wordt gekenmerkt door hoge koorts, rode vlekjes en een verzwakking van het afweersysteem. Jaarlijks sterven wereldwijd ruim 100.000 mensen (vooral kinderen) aan de ziekte, ondanks de beschikbaarheid van een veilig en werkzaam mazelenvaccin. ‘’Het is dus geen onschuldige kinderziekte, hoewel veel mensen dat wel denken’’, zegt De Vries. Omdat mazelen één van de meest besmettelijke ziektes is bij de mens en een belangrijke doodsoorzaak van kinderen wereldwijd, is het interessant om te weten hoe het virus precies wordt overgedragen. De onderzoeker heeft aangetoond welke cellen belangrijk zijn bij binnenkomst van het virus in het lichaam. Via deze zogenoemde dendritische cellen en alveolaire macrofagen komt het virus terecht bij een bepaald soort witte bloedcellen, de lymfocyten. Vanaf daar verspreidt het virus zich verder naar sommige organen, de luchtwegen en de huid.

Mazelen veroorzaakt vooral sterfte doordat het virus het afweersysteem verzwakt. De Vries heeft aangetoond hoe dat precies in zijn werk gaat. Normaal bouwen mensen afweer op tegen een virus nadat ze ermee besmet zijn. Cellen die bij de afweer tegen dit virus betrokken zijn geweest blijven in het bloed aanwezig en kunnen het virus herkennen zodra het nòg een keer het lichaam wil binnendringen. Het lichaam weet dan al hoe het het virus moet uitschakelen. ‘Mazelen zorgt er echter voor dat deze immunologische geheugencellen na infectie grotendeels verdwijnen, waardoor het immunologisch geheugen voor een deel is ‘gewist’. Dit leidt tot een verhoogde vatbaarheid voor opportunistische infecties met andere ziekteverwekkers, net als bij de ziekte AIDS’, zegt De Vries. 

De onderzoeker wijst erop dat het bijzonder is dat we nog maar zo weinig begrijpen van hoe mazelen ziekte veroorzaakt, terwijl het virus zelf al zo lang bekend is, ‘Mijn proefschrift is een opstap voor vervolgstudies, waarin aandacht wordt besteed aan de ontwikkeling van nieuwe en meer efficiënte methodes van toediening van het mazelen vaccin.’

In Nederland sterven sinds de vaccinatie nog nauwelijks mensen aan mazelen. Wel komt eens in de 5-7 jaar een epidemie voor. Die zijn vooral lokaal en onder mensen die niet gevaccineerd zijn. Omdat mazelen nu minder actueel is daalt In Europa de vaccinatiegraad, waardoor de ziekte weer aan een opmars bezig is. Alleen al in 2011 heeft dit geleid tot meer dan 30,000 mazelen gevallen binnen Europa.